Όλες οι κοινωνίες, όλων των εποχών, χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν σε μεγάλες και μικρές στιγμές τους σύμβολα και συμβολικές τελετές. Η αφή της Ολυμπιακής φλόγας είναι κατά τη γνώμη μου μια ιδιαίτερη περίπτωση συμβολικής τελετής.
Ο κόσμος σήμερα αναμφίβολα έχει ανάγκη ένα μέρος του αρχαίου ολυμπιακού ιδεώδους, και θα το έχει πάντα ανάγκη: Πιο συγκεκριμένα, την αρχή της ευγενούς άμιλλας και την εκεχειρία, έστω και προσωρινή, μεταξύ των εμπολέμων. Μέχρι εδώ υποθέτω όλοι συμφωνούμε. Όμως στην τελετή της αφής της φλόγας, καθώς και γενικώτερα στη φιλολογία (και παραφιλολογία) περί Ολυμπιακών Αγώνων, παρεμβάλλονται κι άλλα στοιχεία, τα οποία κατά τη γνώμη μου θίγουν και την νοημοσύνη μας και την παράδοσή μας.
Η τελετή της αφής είναι μια προσπάθεια μιμήσεως
αρχαίας ελληνικής θρησκευτικής τελετής. Για την ιστορία, καθιερώθηκε πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, τους οποίους οργάνωσε η ναζιστική Γερμανία. Στην τελετή αυτή, “ιέρειες” και “πρωθιέρειες” επικαλούνται τον Απόλλωνα και το Δία, ζητώντας τους να χαρίσουν φως, ειρήνη, κλπ. Τί νόημα μπορεί να έχει αυτή η επίκληση; Πιστεύει άραγε κάποιος από τους παρακολουθούντες ή συμμετέχοντες στην τελετή στο Δωδεκάθεο; Μήπως υπάρχει κάποιος άλλος συμβολισμός στα λόγια αυτά; Δεν μπορώ να τον δω, και θα χαιρόμουν αν κάποιος μου τον υποδείκνυε. Η δε αισθητική του όλου πράγματος, εμένα προσωπικά το μόνο που μου φέρνει στο νου είναι οι τελετές για την “Πολεμική Αρετή των Ελλήνων” που η χούντα οργάνωνε στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Είναι πραγματικά μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα να έχει τους προβολείς της διεθνούς δημοσιότητας
πάνω της έστω και μια φορά στα τέσσερα χρόνια, και η ευκαιρία αυτή δεν πρέπει να χάνεται. Το περιεχόμενο όμως αυτής της τελετής πρέπει να αλλάξει. Η μεγάλη πρόκληση για εμάς, θα ήταν να καταφέρουμε να περάσουμε ένα μήνυμα του ζωντανού πολιτισμού μας για το σύγχρονο κόσμο, χωρίς να βασιζόμαστε στην αμφίβολη πια γοητεία των χλαμύδων και των δαυλών. Ο πολιτισμός μας δεν είναι ένα μουσειακό είδος. Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, μετεξελίχθηκε μέσα από τις περιπέτειες της ιστορίας μας, μπολιάστηκε με τη χριστιανική πίστη και έδωσε αυτό που είναι η πραγματική μας ταυτότητα. Οι σοφοί αρχαίοι πρόγονοί μας, φαντάζομαι ότι θα ντρέπονταν να έχουν απογόνους που φιλοδοξούν μόνο να μιμούνται το παρελθόν, χωρίς να αρθρώνουν δικό τους λόγο. Αν κανείς δεν μπορεί να αρθρώνει λόγο με περιεχόμενο και ταυτότητα, καλύτερα είναι να σωπαίνει.